طرح توجیهی ماهی به دو روش سردآبی و گرمابی همراه با جدول محاسبه هزینه پرورش ماهی در قفس و میزان سود حاصل از آن را بصورت رایگان در انتهای مقاله دریافت کنید. پرورش ماهی یکی از پردرآمدترین مشاغل در ایران است زیرا یکی از دلایل فعلی کمبود منابع آبی و عدم دسترسی به آب است و دلیل دیگر نیاز اکثریت جامعه به مصرف اقلام پروتئینی سالم است و عوامل زیادی در راه اندازی یک مزرعه ماهی دخیل هستند از جمله میتوان به دمای آب و غلظت شوری اشاره کرد.
دمای استاندارد برای ماهی قزل آلا معمولا بین 12 تا 18 درجه سانتی گراد است و غلظت مناسب شوری آب در حدود 10ppm است که با توجه به رشد کنونی جمعیت تولید هر چه بیشتر پروتئین حیوانی بسیار مهم است بنابراین آبزی پروری یکی از موثرترین روشها برای تولید پروتئین است زیرا طرح توجیهی ماهی میتواند زمینههای فعالیت در یک صنعت سودآور را برای شما فراهم کند و با توجه به اهمیت تامین منابع پروتئینی در کشور و رشد جمعیت، نیاز به مصرف انواع ماهی افزایش یافته است.
نکته: برای راه اندازی کسب و کار خود در این زمینه باید با تدوین یک طرح جامع به فکر برنامههای کاربردی و عملی برای راه اندازی کسب و کار خود باشید.
طرح پرورش ماهی
ایده طرح پرورش ماهی در جهان به قبل از میلاد برمیگردد که در میان آنها چینیها اولین کسانی بودند ماهیگیری را شروع کردند و بچه ماهی را در محیطهای طبیعی که ساخته بودند قرار دادند بدین شکل توانستند وابستگی خود را به دریا کاهش دهند البته در کشورهایی مانند انگلستان طرح توجیهی ماهی سابقه طولانی دارد با توجه به اینکه این کشور توسط آب احاطه شده است، منابع تاریخی ثابت کرده اند که قرنها متوالی ساکنان انگلستان از گوشت ماهی به عنوان غذا استفاده میکردند و از روشهای مختلفی برای پخت و پز و سرو آن استفاده میشد و ماهی آمریکایی یکی از لذیذترین ماهی هاست.
بر اساس آئین سنتی نوروز در ایران مردم در شب عید نوروز غذایی سنتی به نام «سبزی پلو با ماهی» میخورند این نشان میدهد که مردم ایران از دیرباز از ماهی استفاده کرده اند البته با توجه به اینکه ایران کشوری گرم و خشک است و شمال و جنوب کشور از آب دریا برخوردار هستند بر اساس آمار طرح توجیهی ماهی بیشترین سرانه مصرف ماهی هم در شمال و جنوب کشور میباشد که قدمت آن به سال 1306 برمیگردد زمانی که به پرورش ماهی خاویار توجه ویژه ای داشتند و پس از آن اولین کارگاه پرورش ماهی سردآبی ایران در سال 1339 در کرج افتتاح شد که به مرور زمان حوضچههای زیادی ساخته شد و کار در شهرهای دیگر به ویژه گیلان آغاز شد تا به امروز فعالیت در زمینه صنعت ماهی ادامه دارد.
انواع ماهی پرورشی
معرفی انواع ماهی پرورشی در ایران به طور کلی به دو دسته گرمابی و سردابی تقسیم میشوند که طرح توجیهی ماهی بصورت مجزا به بررسی امکان سنجی هر کدام میپردازیم:
- ماهی آبی گرم: این ماهی نسبت به سایر ماهیها به دمای بالاتری نیاز دارد و دمای این ماهی باید بالای 18 درجه سانتی گراد باشد همچنین ماهیهای آبی گرم انواع مختلفی دارند مانند کپور نقره ای، آمور، کپور معمولی، بیگ هد، کاتلا، روهو، بریگال و کالپاسو.
- ماهی آبی سرد: این نوع ماهی در دمای 7 تا 17 درجه به خوبی رشد کرده و نگهداری میشود و ماهی قزل آلا در این دسته قرار میگیرد مانند قزل آلای رنگین کمان و قزل آلای قرمز.
اهمیت ارائه مشکل در طرح توجیهی ماهی این است که هر ماهی چه آب سرد و چه آب گرم دارای هزینههای جداگانه و متفاوتی از یکدیگر است و در صورت عدم توجه به این مشکل با مشکلات دیگری مواجه خواهید شد زیرا در طرح توجیهی پرورش ماهی از آنجایی که ماهیها جزو حیوانات خونسرد دسته بندی میشوند انرژی کمتری مصرف میکنند و این امر هزینه کمتری را برای پرورش دهنده به همراه دارد بنابراین ماهیها سریعتر از سایر حیوانات رشد میکنند.
امکان ایجاد استخرهای طبیعی و مصنوعی برای پرورش ماهی در زمینهای کشاورزی غیرقابل استفاده وجود دارد به این ترتیب هزینههای کمتری برای پرورش دهنده یا کشاورز به همراه خواهد داشت و غذای ماهی بسیار کمتر از گاو و گوسفند است زیرا این مشکل نگرانی و هزینه را برای پرورش دهنده کاهش میدهد و در سراسر کشور مردم و علاقه مندان به این صنعت میتوانند ماهی پرورش دهند درآمد و سود خوبی کسب کنند.
مراحل پرورش ماهی سردابی
در مراحل پرورش ماهی سردابی باید به هزینههای اولیه راه اندازی کسب و کار بر اساس برنامه طرح توجیهی ماهی توجه شود زیرا پرورش ماهی یک تجارت با هزینههای اولیه بالا است و حداقل سرمایه اولیه برای راه اندازی کسب و کار شما باید حدود 500 میلیون تومان باشد و از طرفی اگر مردم میخواهند پرورش ماهی در مقیاس بزرگ را شروع کنند باید حداکثر سرمایه اولیه را برای شروع کسب و کار خود تعیین کنند به عنوان مثال حداکثر سرمایه میتواند از 500 میلیون تومان تا 900 میلیون تومان متغیر باشد.
توجه: وقتی از سرمایه اولیه صحبت میکنیم یعنی این سرمایه منهای هزینه خرید زمین است به همین دلیل باید اطلاعات دقیقی از سرمایه اولیه خود داشته باشید علی الخصوص که نوسانات ارز در یک کشور نیز بر افزایش و کاهش هزینههای اولیه تاثیر میگذارد.
دانش پرورش ماهی گرمابی
داشتن دانش پرورش ماهی گرمابی قبل از شروع به کار و همزمان با تدوین طرح توجیهی ماهی لازم و ضروری است چون ماهیها موجودات حساسی هستند که اگر استخر ماهی تمیز، غذا و آب آشامیدنی کافی نباشد ممکن است همه آنها بمیرند البته در پرورش ماهی، سرمایه و دانش در کنار هم معنا پیدا میکند به همین دلیل بهتر است افرادی که در رشته شیلات تحصیل کرده اند و یا دورههای آموزشی آن را در مراکز فنی و حرفه ای گذرانده اند وارد این حرفه شده و کسب درآمد کنند.
در توضیح برنامه پرورش ماهی، خود نیز باید به بیماریهای بالقوه ای که ممکن است ماهی شما را تحت تاثیر قرار دهد نیز توجه کنید زیرا ماهیها نیز مانند سایر حیوانات از بیماریهای مختلفی رنج میبرند که بیماریهای ویروسی، باکتریا و قارچها از شایعترین بیماریهای ماهیان پرورشی هستند و بسیاری از این بیماریها ناشی از عدم رعایت بهداشت و خرید ماهیهای آلوده است.
بیماریهای ماهی پرورشی
تمامی بیماریهای ماهی پرورشی ناشی از آلودگیهای آب استخر است که باید آب استخر سالم و کاملا روان باشد لذا تا میتوانید با استفاده از آموزشهای طرح توجیهی ماهی از ورود فضولات پرندگان به آب حوض جلوگیری کنید و توصیه میکنیم برای جلوگیری از این عامل خطرناک، توری را روی حوض قرار دهید همچنین بچه ماهی را از مراکز بهداشتی معتبر تهیه کنید و ماهیهای تازه خریداری شده را به مدت 2 تا 4 هفته در مخازن قرنطینه نگهداری کنید و زمانی که از سلامت آنها مطمئن شدید آنها را به حوض اصلی منتقل کنید و ماهیها با توجه به ویژگیهای خود متولد میشوند بنابراین ماهی سرد آبی را در دمای پایین و ماهی گرم آبی را در دمای بالا نگه دارید تا همیشه دمای محیط را با تجهیزات مدرن چک کنید تا به دلیل افزایش یا کاهش ناگهانی دمای آب، ماهی خود را از دست ندهید.
پیشنهاد: شیب و عمق حوضچهها را استاندارد کنید و این مهم است تا آب در حوض به صورت اولیه جریان داشته باشد و اگر دامپزشک شما شیوع بیماری را تشخیص داد میتوانید از داروهای مخصوصی که برای درمان بیماری ماهیها یافت میشود استفاده کنید و آنها را در آب قرار دهید تا ماهیهای آلوده را خودسرانه درمان نکنید.
استخر پرورش ماهی کوچک
ساخت استخر پرورش ماهی کوچک برای شروع کسب و کار با یک طرح توجیهی ماهی کامل کافی است چه بسا اگر کشاورز هستید و زمین کافی دارید راحتتر میتوانید این تجارت را راه اندازی کنید بنابراین برای پرورش ماهی به مخزن 1*10 متری نیاز دارید و در هر مرحله با بزرگتر شدن ماهی، باید فضای پرورش آنها را گسترش دهید به طور کلی مساحتی که باید برای استخر در نظر بگیرید 800 تا 1000 متر است همچنین باید زمین مناسب برای نصب تجهیزات، اتاق نگهبانی، ساختمان اداری، انبار مواد غذایی، دفتر فروش و اتاق استراحت آماده کنید و برای همه این مراحل به بودجه نیاز دارید.
طبق بررسیهای انجام شده در طرح توجیهی ماهی زمین مورد نظر شما باید به منابع آب، برق و گاز سالم دسترسی داشته باشد لذا سعی کنید زمین خود را نزدیک به بازار فروش قرار دهید و به دمای مخزن پرورش خود توجه کنید زیرا ماهیهای سرد و گرم آبی باید در شرایط آب و هوایی مناسب و دمای آب مناسب رشد کنند همچنین توصیه میکنیم بر اساس آب و هوای محل زندگی خود به سراغ ماهیهای گرم آبی و سرد آبی بروید و زمینی که به دنبال آن هستید باید راه مناسبی برای رسیدن به مرکز شهرها و روستاها داشته باشید.
استخرهای پرورش ماهی معمولا بو میدهند و به دلیل کارکردن موتورها در حوض، صدای زیادی ایجاد میکنند بنابراین کارشناسان طرح توجیهی ماهی توصیه میکنند کسب و کار خود را دور از سکونت انسان شروع کنید البته برخی حوضچههای پرورش خود را در مسیر رودخانهها و نهرها قرار میدهند تا از آب آن استفاده کنند که این تجارت بسیار مخاطره آمیز است چون همیشه در معرض خطر سیل است که میتواند تمام تلاشهای پرورش دهنده را خراب کند.
توصیه: پرورش ماهی در یک منطقه کوچک نباید کمتر از 20 تن در سال باشد در این صورت توجیه اقتصادی ندارد به همین دلیل اگر فضای کافی برای کار در این زمینه ندارید بهتر است کمی صبر کنید بعد از اینکه توانستید زمین مناسب برای آن تهیه کنید دست به کار شوید.
تجهیزات پرورش ماهی
در تهیه تجهیزات پرورش ماهی باید توجه ویژه ای داشت زیرا تامین امکانات پرورش ماهی یکی از موضوعات مهم در طرح توجیهی ماهی میباشد به عنوان مثال برای ایجاد استخر پرورش ماهی به وسایلی مانند هوادهی آبی (اسپرینکلر)، اکسترودر، شبکه سایبان استخر ماهی، زهکشی و فیلتراسیون و مخزن پرورش ماهی نیاز دارید بنابراین همه این وسایل برای محیط پرورش ماهیهای شما ضروری هستند و سلامت ماهی را تضمین میکنند همچنین به این نکته توجه کنید که برای هر یک از این تجهیزات باید هزینه ای پرداخت کنید توصیه میکنیم با کمی تحقیق میدانی یک نوع دست دوم و بهداشتی را برای کاهش هزینه و در دسترس بودن این دستگاهها پیدا کنید.
کارکنان پرورش ماهی
استخدام کارکنان پرورش ماهی جزو لاینفک طرح توجیهی ماهی میباشد لذا شما باید نیروی انسانی با تخصصهای مختلف را استخدام کنید مثلا در بخش خانه داری، کارگران، بهداشت، نظارت بر تغذیه ماهی، درجه بندی ماهی، نگهداری ساختمان، تجهیزات و زیستگاه ماهی همچنین استخدام دامپزشک، از مهمترین نقاط قوتی است که باید در آکواریوم خود داشته باشید البته اگر کسب و کار شما گسترده نیست میتوانید به صورت خانوادگی این کار را انجام دهید و در هزینه خود صرفه جویی کنید.
درآمد طرح پرورش ماهی
بیشتر درآمد طرح پرورش ماهی در ایران روی پرورش ماهی قزل آلا است به همین دلیل این ماهی در کشور هم طرفداران زیادی در مصرف و هم طرفداران بسیاری به منظور تدوین طرح توجیهی ماهی دارد اما اگرچه همه چیز خوب پیش میرود ولی فقط میتوانید با فروش 20 تن ماهی پرورشی 500 میلیون تومان درآمد کسب کنید چون سود این تجارت بین 7 تا 14 درصد متغیر است یعنی هرچه ماهی بیشتری بفروشید طبیعتا سود و درآمد بهتری خواهید داشت و همه این موارد حاکی از آن است که فعالیت در زمینه پرورش ماهی از توجیه اقتصادی خوبی برخوردار است.
هر بازار هدف پرورش ماهی اهداف خاص خود را دارد البته بزرگترین آن مصرف ماهی است که میتوانید ماهیهای خود را برای فروش به مراکز خرید، کنسروسازیها و فروشگاههای آکواریوم بفرستید بهتر است وسیله نقلیه شخصی خود را برای حمل آنها داشته باشید چون اینگونه مجبور نیستید هزینه جداگانه ای برای حمل ماهی بپردازید.
طرح توجیهی ماهی
در طرح توجیهی ماهی از موارد مهمی که باید به آن توجه ویژه ای داشت بحث واردات و صادرات ماهی است که خوشبختانه بازار صادرات ماهی پرورشی در وضعیت خوبی قرار دارد همچنین کیفیت ماهیهای پرورشی در ایران اعم از قزل آلا، کپور، آمور، کله گنده بسیار خوب شده است که کشورهایی مانند عراق، افغانستان، ترکیه، پاکستان، کشورهای عربی و برخی کشورهای اروپایی از جمله خواهان ماهی ایرانی هستند لذا ماهی پرورشی برای صادرات و مجوزهای لازم جهت اخذ به شرح زیر میباشد:
- مجوز رسمی از اداره محیط زیست، آب و اراضی برای استانداری محل سکونت
- اخذ پروانه تاسیساتی که فرد مجاز به ساخت و ساز در آن است
- پروانه بهره برداری که پس از حضور کارشناس و بازدید از محل صادر میشود
مهم: برای دریافت مجوز طرح توجیهی ماهی باید توجه داشته باشید که اگر کار تا زمان انقضای مجوز کامل نشد میبایست آن را تمدید کنید زیرا تولید و فروش ماهی زمانی مقرون به صرفه خواهد بود که بتوانید از بهترین روش مدیریتی استفاده کنید همچنین مدیریت قوی تنها زمانی اتفاق میافتد که برای کاری که میخواهید انجام دهید علاقه و سرمایه کافی داشته باشید و بازار هدف خود را به خوبی بشناسید و اینگونه است که تدوین یک برنامه پرورش ماهی میتواند به شما در رسیدن به هدف اصلی کمک کند.
⇇ دانلود رایگان نمونه طرح توجیهی آماده پرورش ماهی (1402)
2 دیدگاه
سلام. سپاس بابت مطالب جامع و مفیدتون
لطفا بفرمایید نرخ کارمزد تسهیلات برای طرح پرورش ماهی چقدر هست؟
سلام. ممنون از شما
بر اساس نرخ سازمان شیلات در سال 1402 نرخ کارمزدی برای طرح پرورش ماهی 5 درصد می باشد.